(ویژه سومین کنفرانس چند زبانه‌های ایران )

زبان و ادبیات از دیدگاه نویسندگان بزرگ جهان:

فاکتر می گفت وقتی در عمق تاریکی کبریت روشن می کنید به خاطر این نیست که بهتر ببینید ،می خواهید متوجه شوید که دورتان چقدر تاریک است . به نظر من ادبیات دقیقا همین کار را میکند . جوابی به سوال نمی دهد ، حتی واضح ترشان هم نمی کند ، بلکه اغلب کورکورانه هجمه ی تاریکی ها را کشف می کند ، و آن ها را بهتر می نمایاند .

یا به قول لویی فردینان سلین که درباره ادبیات و زبان می گوید:

من همانطوری می نویسم که حرف میزنم ، بدون هیچ شگرد و ادا اصولی … همهء تقلایی که میکنم برای این است که به همان زبانی بنویسم که با ان حرف میزنیم ، چون که کاغذ کلام را بد ضبط می کند.

همهء مساله این است … رسیدن به عصارهء زبان … به نظر من این تنها شیوهء بیان حس و عاطفه است . چیزی که من میخواهم روایت گری نیست . انتقال احساس است . چنین کاری با زبان رسمی رایج ، با سبک و سیاق ادیبانه ، غیر ممکن است .

سلین در بخشی از کتاب مرگ قسطی به زبان و ادبیات کشور خود یعنی فرانسوی اشاره ای نیز کرده است و کنایه وار کلام خود را به زبان های دیگر نیز نسبت داده است .

در قسمتی از کتاب مرگ قسطی سلین می گوید:

زبان زود می میرد ! زبان هم مثل چیز های دیگرست . همیشه می میرد ، باید بمیرد ، واقعیتی است که باید به آن رضا داد .

طاهره مافی نویسنده سرشناس آمریکایی به خوبی علاقهء خود را به زبان و زبان آموزی نشان داده است . او می گوید:

من عاشق الفبا هستم و همچنین او به چند زبان زنده دنیا نیز مسلط است .

زبان ها زنده اند و نفس می کشند 

زبان های زنده دنیا مانند ما انسان ها زنده اند و نفس می کشند و ما انسان ها هستیم که آن ها را خلق کرده ایم و می آموزیم . ما تکه ای از وجود و نفس خود را به زبان ها تقدیم کرده ایم تا در این کره خاکی به زیستن ادامه دهند و ما به گفت و گو بپردازیم !

سالهای دور انسان های اولیه برای رساندن منظور خود به دیگران از نقاشی استفاده می کردند که امروزه به لطف باستان شناسان شاهد نقاشی های انسان های اولیه در غار ها هستیم .

کمی بعد انسان ها نقاشی را که زبان انها بود کنار گذاشتند و خط میخی را خلق کردند ! میخواهم به این نتیجه برسم که انسان ها با قلب و روح شان و با کمک مغز شان زبان ها را خلق کرده اند تا با دیگران به گفتگو بپردازند و نیاز های روزانه شان را برطرف کنند ! انسان ها یاد گرفتند با هر زبانی که خلق می کنند الفبا و لحن عاشق بودن را هم به زبان ها اضافه کنند تا آن زبان را زیباتر ، گیرا تر و عشق را پررنگ تر کنند ! به هر سو یا به هر سمتی که ما برویم رگه ای از عشق را خواهیم دید چه در زبان چه در موارد دیگر …عشق چاشنی زبان هاست !

یادگیری زبان ها بی معنی خواهد شد ؟

ما در جهان هزاران هزار مترجم و زبان اموز داریم که عاشقانه به دنبال کشف و یادگیری زبان ها هستند !

به نوعی به دنبال بازی کردن با الفبا ها هستند.

با پیشرفت تکنولوژی ، ربات ها و برنامه هایی برای ترجمه زبان های زنده بوجود امده است . گمان می رود که در سال های اینده دیگر نیازی به مترجم ها نباشد و این رشته به کل حذف بشود ، ولی بعضی ها عقیده دارند که اینگونه نیست !

جمله ای هست که نلسون ماندلا می گوید :

اگر با کسی با زبانی که او می فهمد صحبت کنی ، حرف های تو در سر او می نشیند . اگر با او با زبان خود او صحبت کنی ، حرف هایت در قلب او می نشیند .

همانطور که اشاره شد ما انسان ها با استفاده از قلب ، روح و مغز مان زبان ها را خلق کرده ایم و تکلم می کنیم و هر ساله کلمات جدیدی نیز به هر زبانی اضافه می شود . سوال اینجاست که چطور یک ربات یا یک سیستم پیشرفته می تواند زبانی که اجداد هایمان با دل و جان خلق کرده اند را به راحتی ترجمه کنند ؟ و دقیقا مطلب را ادا کنند ؟ شاید بتوانند به درستی ترجمه کنند ولی نمی توانند به قلب و جان ما نفوذ کنند !

انسان ها نه تنها زبان هایی که می اموزند را وارد مغز شان می کنند بلکه وارد قلب شان نیز می کنند که هیچ ربات و سیستمی نمی تواند اینکار را بکند چرا که خالی از روح و قلب است ! براستی که هیچ رباتی نمی تواند اصطلاحاتی که از جان و دلمان خارج شده است را ترجمه کند و متوجه منظور کلمات باشد چرا که اصطلاحات ، رمز و راز زبان ها و اختراع بشر است .

چگونه زبان مد نظر خود را بیاموزیم ؟

سوالی که همیشه برای زبان اموزان وجود دارد این است که چگونه یک زبان جدید بیاموزیم ؟ برای هر زبان آموزی آموختن یک زبان جدید به غیر از زبانی که به آن تکلم میکند یک ریسک و یک راه جدید است . به قول روانشناسان یک تجربه است و همینطور بیرون امدن از نقطه امن خود .

قبل از اینکه زبانی را شروع به یادگیری کنیم نباید کورکورانه از دیگران تقلید کنیم یا بدون اطلاعات کافی یا بدون داشتن علاقه به سمت زبانی برویم !

در زمان های گذشته که رایانه و معلم و مترجم کافی وجود نداشت یادگیری یک زبان جدید بسیار سخت و ناامید کننده بود ! در گذشته خیلی ها بدلیل نداشتن تحصیلات کافی بیسواد بودند . بودند کسانی که کار مترجمی می کردند و کتاب های قطور را ترجمه می کردند ولی بعضی از انها بدون توجه به متن ومنظور اصلی کتاب دیدگاه و داستان خود را وارد می کردند و می گفتند کتاب این را می گوید و دیگران بدون اطلاع انها را مطالعه می کردند ! امروزه که در قرن بیست و یکم هستیم همه چیز مانند قبل نیست ! امروزه با پیشرفت تکنولوژی ، دستگاه چاپ ، هواپیما و … میتوانیم خیلی راحت با استفاده از وبسایت ها ، یوتیوب ، معلم های حرفه ای ، کتاب ، فیلم و … زبان مد نظر را بیاموزیم !

زبان های پر رمز و راز!

هر زبان زنده دنیا و هر زبان از بین رفته برای خود رمز و رازی دارد و فرهنگ غنی ، اصالت ، نوع تفکر و گویش مردمی را در خود جای داده است ! نمی توان هیچ زبانی را قضاوت کرد و ان را افتضاح نامید !

برخی ، از گویش مردم چینی بیزارن و بالعکس ، برخی نیز از قواعد عربی بیزارن و بالعکس !

مردم لحن بعضی زبان ها را خشن و برخی را زیبا طبقه بندی می کنند الی اخر !

برخی یا به قولی بیشتر مردم جهان هنور نمی توانند فرق نوشتار زبان چینی ، ژاپنی و کره ای را تشخیص دهند و دانستن این موضوع به مطالعه و علاقه آدمی بستگی دارد !

امروزه به دلیل موج کره ای ( هالیو) زبان اموزان زیادی علاقه مند به زبان کره ای شده اند و همه زبان اموزان می دانند که ، زبان کره ای در گذشته هانجا بوده است که برگرفته از کارکتر های چینی بوده و به دلیل سخت بودن و نبود امکانات هرکسی نمی توانسته در گذشته به خواندن و نوشتن این زبان تسلط پیدا کند که بعد ها توسط شاه سجونگ نوشتار کره ای تغییر کرد و به هانگول تبدیل شد تا عامه مردم نیز بتوانند بخوانند و نوشتن را بیاموزند .

زبان چینی الفبا ندارد بلکه هزاران هزار کارکتر دارد هر کارکتر یک معنی مخصوص به خود را دارد و این است که زبان چینی را جذاب تر و در عین حال سخت تر کرده است ! با این حال شاهد میلیون ها زبان اموز چینی در گوشه کنار این کره خاکی هستیم ! در گذشته مردم چینی ، با نقاشی نماد هر چیز را مشخص می کردند ولی با گذشت زمان ، ماندارین تغییر کرد و از چینی کلاسیک به چینی مدرن تبدیل شد و شکل خنزه ها بروز تر شد .

زبان ژاپنی به اصطلاح می گویند شبیه زبان کره ای و چینی است ، که این اواخر محبوبیت زیادی پیدا کرده است به دلیل انیمه و مانگا یا تحصیل !

درست است زبان ژاپنی همانند زبان چینی کارکتر دارد و از چند دسته کارکتر های متفاوت ( هیراگانا ، کاتاکانا ، کانجی و ..) تشکیل شده است ولی گویش زبان ژاپنی متفاوت تر است !

برسیم به زبان عربی که زبانی کامل و پر از عشق است بر خلاف بعضی زبان ها که خشک است و لهجه خشنی دارد !

بیشتر مردم خارجی زبان عربی را با پارسی اشتباه می گیرند به این دلیل که الفبای زبان پارسی با عربی یکیست و کلمات شبیه به هم دارند !

زبان عربی با وجود قواعد های به اصطلاح سخت و داشتن لهجه های متفاوت هنوز برای خیلی از زبان آموزان جذاب بوده و همینطور ،زبان کتاب اسمانی ما مسلمانان است . در ضمن یکی از زبان های سازمان ملل متحد نیز است .

زبان پارسی یا فارسی کهن ترین زبان است که با وجود حمله های متعدد مغولان در قرن های هفتم ، هشتم و نهم دچار سقوط شد و کتابخانه ها به اتش کشیده شدند و بسیاری از شاعران و نویسندگان متواری یا قتل عام شدند و خراسان که مرکز ادبیات بود نابود شد . با حمله اعراب مسلمانان زبان عربی جایگزین زبان پارسی شد و شاعران زیادی شعر های خود را به عربی سرودند . با وجود اتفاقات وحشتناک هنوز هم زبان پارسی پابرجاست و جایگاه خود را حفظ کرده است که تمام اینها به لطف شاعران و ادیب دوستانی است که با وجود محدودیت ها سختی ها را به تن خریدند و زبان پارسی را گسترش دادند . شاعرانی مانند فردوسی ، عمر خیام ، مولانا، سعدی ، حافظ ، خاقانی و … آثاری فوق العاده خلق کردند و زبان پارسی را گرامی داشتند جوری که با وجود جنگ های پیاپی به هند ، زبان پارسی نوع جدیدی به خود گرفت و به نام زبان سانسکریت تبدیل شد که در مکتب خانه ها و بعد ها در دانشگاه های هند تدریس شد .

متاسفانه امروزه با رشد زبان انگلیسی فارسی زبانان ایرانی برخی از لغات انگلیسی را جایگزین زبان پارسی کرده اند و به شعر ها و ادبیات شاعران که گنجینه ای عظیم تقدیم به سرزمین ایران کرده اند بی اعتنا هستند .

در سالهای اخیر شاهد این هستیم که نوجوانان در گفتگو با دوستان همسن سالان خود از نوشتار غلط پارسی استفاده می کنند یا به کل لغات را تغییر می دهند که با این کار به روند منقرض شدن زبان پارسی کمک قابل توجهی می کنند .

کشور ایران ، کشوری وسیع و دارای گویش های متفاوت به غیر از زبان پارسی است . در جای جای کشور ایران ، در هر مناطقی مردم زبان مادری منحصر به فرد خود را دارند که شامل ترکی ، گیلکی ، کردی، لری و … است که متاسفانه نوجوانان و جوانان به دلیل گرفتن لهجه یا داشتن لهجه و مورد قرار نگرفتن تمسخر از یادگیری زبان مادری خود امتناع می کنند . در صورتی که لهجه هر کس نشان دهنده اصالت شخص است و همینطور کم کم با این وضع زبان های مادری به فراموشی سپرده خواهد شد .

اگر به جنوب شرق اسیا برویم شاهد زبان های ویتنامی و تایلندی هستیم که با تن ها و لحن گفتار، متوجه منظور طرف مقابل میشویم . با وجود سختی باز هم اسرار و جذابیت های خود را دارند .

زبان های کشور های غربی یا به قولی اروپا یک جور هایی هم ریشه یکدیگر هستند و برای زبان اموزان یادگیری زبان های غربی پر طرفدار و جذاب تر است ! هر چند که امروزه با امکانات قابل توجهی که در دست داریم یادگیری هر زبانی برای ما جذاب است .

اطلاعاتی هست که می گویند فرانسوی زبانان علاقه ای به زبان انگلیسی ندارند و دوست دارند با زبان فرانسوی یا زبانی به غیر از انگلیسی با انها صحبت کنیم ! با وجود اینکه زبان فرانسوی، زبانی سخت به شمار می رود ولی زیبایی های منحصر به فردی دارد ! برخی از معروف ترین ادبیات و شعر ها مال کشور فرانسه است که میتوان ویکتور هوگو را به عنوان نویسنده نامدار نام برد .

فلسفه و منطق در مناطق آسیای صغیر و یونان ( آتن) متولد یا به قولی ظهور کرد . برخی از مردم یا بیشتر مردم اطلاعاتی درباره زبان یونانی ندارند ولی زبان یونانی ، زبان فلسفه است که فیلسوفان بزرگی مانند سقراط ، افلاطون، ارسطو و … ظهور کردند و مطالب و کتاب های ارزشمندی تقدیم به دنیای فلسفه و ریاضیات کردند که پاس داشتن زبان یونانی به احترام فیلسوفان و همانطور تاریخ کهن یونان امری واجب است .

زبان روسی که زبان مردم اروپای شرقی است زبانی وحشتناک ، خشک و پر از استثناء و پادژ است که این واژگان به گفته ی زبان اموزان است ولی زبانی کاملا کلاسیک و دارای حروف الفبایی زیباست . برخی از همسایگان کشور ایران و روسیه به زبان روسی نیز تکلم می کنند .

زبان روسی ، زبانی غنی دارای نویسندگان مشهور همچون : لئو تولستوی ، فیودور داستایفسکی ، میخاییل بولگاکف و … است که کتاب هایی خارق العاده به جهان تقدیم کرده اند .

خیلی از زبان های بومی قاره افریقا در حال انقراض هستند یا به طور کامل منقرض شده اند به دلایلی مثل مرگ و میر انسان های ان منطقه ، جنگ و مستعمره های متعدد .

زبان اسپانیایی و پرتغالی که درگوشه کنار جهان ، مردم به ان سخن می کنند و تقریبا شبیه به هم یا همان هم ریشه هستند ، که فلسفه آن به مستعمرات زمان قدیم باز میگردد .

زبان های رنگین کمانی

آموختن یک زبان جدید یک حس خوشایند و همینطور یک قدرت برای هر زبان اموزی است ! هر زبان آموزی با هر زبانی که می اموزد به یک انسان جدید تبدیل میشود و تجربه های زیادی کسب می کند ! هر زبانی برای هر زبان آموزی مانند رنگین کمان معجزه است .

امروزه در فضای مجازی شاهد کتاب های رنگین و لوازم التحریر های زیبا برای زبان اموزی هستیم که به عقیده برخی انسان ها و روانشناسان یک جور مصرف گرایی و تلنبار شدن بیش از اندازه کتاب است . کسی که قصد آموختن یک زبان را دارد و

برای آن زبان هدف گذاری می کند به طور حتم از وسایل هایی که در دست دارد استفاده می کند و از مسیر اموختن یک زبان جدید لذت می برد ! برخی عقیده دارند خرید لوازم تحریر رنگین صرفا برای بازیگوشی یا بلاگری است . برخی می گویند اشکالی ندارد وسایل های تزیینی بخرید ولی نه زیاد از حد .

در اخر سعی کنیم به زبان ها عشق بورزیم و ان ها را پاس بداریم چرا که زبان ها با عشق ورزیدن ما زنده هستند و امیدوارم هیچ زبانی را بدرقه به سوی مرگ نکنیم و اگر کردیم همیشه در قلب و ذهن مان بخاطرش بسپاریم .

هیچ چیز درناک تر از منقرض شدن یک زبان نیست با منقرض شدن هر زبانی ، فرهنگ آن کشور نیز از بین می رود .

یلدا جناقی

 

​